Pieniądze wpłacane przez nas w formie składek emerytalnych do ZUS-u i OFE podlegają dziedziczeniu! Istotne jest jednak to, że możliwość dziedziczenia dotyczy jedynie części zgromadzonych pieniędzy. Sprawdzamy, jakie środki odłożone na emeryturę mogą trafić do spadkobierców.


Ogólna zasada jest taka, że dziedziczeniu podlegają tylko środki zgromadzone w ramach tzw. drugiego i trzeciego filaru. Nie ma możliwości odziedziczenia pieniędzy zgromadzonych w ramach pierwszego filaru.

Jak to wygląda procentowo?

Przybliżmy jeszcze raz udział poszczególnych składek w obecnie obowiązującym systemie emerytalnym. Na emeryturę co miesiąc przekazywane jest 19,52% naszego wynagrodzenia. Składka emerytalna opłacana jest w połowie przez nas – jako pracowników – a w połowie przez naszego pracodawcę.

Z tych 19,52% większość, bo aż 12,22% naszego wynagrodzenia przekazywana jest na pierwszy filar emerytalny. Pozostałe 7,3% trafia na drugi filar emerytalny w następujący sposób:

  • • od 1999 r. do 2011 r. – całe 7,3% trafiało do Otwartych Funduszy Emerytalnych (OFE);

  • • od 2011 r. i 2012 r. – składka przekazywana do OFE wynosiła 2,3%, a pozostała część, czyli 5%, trafiało na specjalne subkonto prowadzone przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych;

  • • w 2013 r. – składka przekazywana do OFE wynosiła 2,8%, a na subkonto ZUS przekazywano 4,5%;

  • • od 2014 r. – składka przekazywana do OFE wynosi 2,92%, a na subkonto ZUS 4,38%.

Dodatkowo każdy z nas może skorzystać z tzw. trzeciego filaru. Jest to dobrowolna forma oszczędzania na emeryturę. Trzeci filar na chwilę obecną stanowią:

  • • IKE (Indywidualne Konto Emerytalne);

  • • IKZE (Indywidualne Konto Zabezpieczenia Emerytalnego);

  • • PPE (Pracowniczy Program Emerytalny);

  • • PPK (Pracownicze Plany Kapitałowe).

Która część podlega dziedziczeniu?

DziedziczenieZgodnie z prawem dziedziczeniu podlegają wszystkie składki przekazywane w ramach drugiego i trzeciego filaru. Dotyczy to więc zarówno pieniędzy gromadzonych w Otwartych Funduszach Emerytalnych, przekazywanych na indywidualne subkonta w Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych, jak i pieniądze zgromadzone w ramach IKE, IKZE, PPE oraz PPK.

Zasady dziedziczenia – drugi filar

Zasady dziedziczenia pieniędzy zgromadzonych w ramach drugiego filaru są uzależnione od sytuacji osobistej osoby ubezpieczonej, a dokładnie: od tego, czy jest on w związku małżeńskim na prawach wspólności majątkowej, czy też nie.

  • 1. Dziedziczenie przez współmałżonka

    • Jeśli osoba zmarła była w związku małżeńskim na prawach wspólności majątkowej, to po jej śmierci połowa zgromadzonych w OFE oraz na subkoncie ZUS pieniędzy trafia na subkonto współmałżonka. Pieniądze te nie są więc przekazywane do ręki żyjącemu małżonkowi. Dopiero druga połowa może trafić do osoby uposażonej wskazanej przez zmarłego. Uposażony nie musi być członkiem najbliższej rodziny, może to być np. przyjaciel lub bardzo daleki krewny.

    Pieniądze zostaną wypłacone uposażonym jednorazowo lub w ratach (maksymalny okres wypłaty to 2 lata). Aby otrzymać spadek, należy złożyć wniosek w OFE, które z kolei przekazuje odpowiednią informację do ZUS-u.

  • 2. Jeśli nie był w związku małżeńskim na zasadach wspólności majątkowej

    • Inaczej wygląda sytuacja, jeśli osoba zmarła nie tworzyła związku małżeńskiego na zasadach wspólności majątkowej. W takiej sytuacji środki zgromadzone przez zmarłego w ramach drugiego filaru są przekazywane osobom uposażonym, które wskazał ubezpieczony przed śmiercią. Jeśli ubezpieczony nie wskazał żadnych osób uposażonych, pieniądze z drugiego filaru wchodzą w skład spadku. Aby je otrzymać, należy przyjść do ZUS-u i złożyć odpowiedni wniosek.

Możliwość dziedziczenia – tak, ale…

Omawiając temat dziedziczenia pieniędzy z ZUS-u i OFE, należy zwrócić uwagę na to, kiedy osoba ubezpieczona umarła. Jeśli śmierć nastąpiła przed nabyciem prawa do emerytury, to mają zastosowanie przepisy przytoczone powyżej. Jeżeli jednak ubezpieczony zmarł już po nabyciu prawa do emerytury, wtedy nie ma szansy na odziedziczenie kwoty zgromadzonej w ramach drugiego filaru.

Zasady dziedziczenia – trzeci filar

Pieniądze gromadzone w ramach trzeciego filaru są naszym w pełni prywatnym majątkiem. Tym samym po naszej śmierci są one przekazywane spadkobiercom bez dodatkowych obostrzeń. Dziedziczenie jest w tym przypadku możliwe także wtedy, jeśli śmierć nastąpi już po nabyciu prawa emerytalnego.

Pieniądze w ramach IKE, IKZE, PPE oraz PPK mogą zostać przekazane współmałżonkowi lub osobom uposażonym. Jeśli zmarły nie wskazał za życia osoby uposażonej, pieniądze zebrane w ramach trzeciego filaru w chodzą w skład masy spadkowej i są dziedziczone zgodnie z przepisami spadkowymi.

Likwidacja OFE w 2020 r.

W 2020 r. planowana jest likwidacja Otwartych Funduszy Emerytalnych. Tym samym nastąpi istotna zmiana w systemie emerytalnym. Pieniądze zgromadzone dotychczas w OFE mają trafić albo na nasz rachunek IKE, albo też – na Fundusz Ubezpieczeń Społecznych stworzony na potrzeby ZUS-u.