W wieku 30 lat raczej nie myślimy o swoim zabezpieczeniu emerytalnym. Oczywiście, wiemy, że polski system emerytalny polega na odprowadzaniu obowiązkowych comiesięcznych składek z naszego wynagrodzenia. Na pewno słyszeliśmy, że w pewnym momencie wprowadzono coś takiego jak OFE i może nawet słyszeliśmy hasła w stylu „Obroń emeryturę!” głoszone przez osoby rozpoczynające protesty przeciwko likwidacji OFE. Z pewnością kojarzymy też określenia takie jak trzeci filar, czy też Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK). Jednak w znacznej mierze posiadane przez nas informacje o tym, jak dokładnie wygląda system emerytalny w Polsce są niepełne. Dlatego zebraliśmy najważniejsze wiadomości na ten temat. Przyjemnej lektury!


Emerytura jest świadczeniem pieniężnym dla osoby ubezpieczonej, która osiągnęła określony wiek emerytalny i przepracowała wymaganą liczbę lat. Wiek emerytalny ulegał zmianie się na przestrzeni lat. Od 1 października 2017 r. wiek emerytalny dla kobiet wynosi 60 lat, a dla mężczyzn 65 lat. Instytucją zajmującą się w Polsce wypłatą emerytury jest ZUS, czyli Zakład Ubezpieczeń Społecznych.

Polski system emerytalny zakłada istnienie dwóch grup emerytów, dla których ZUS odmiennie oblicza emeryturę. Pierwszą grupę stanowią osoby urodzone przed 1 stycznia 1949 r., a drugą osoby urodzone po 31 grudnia 1948 r. Osoby z pierwszej grupy już kilka lat temu osiągnęły wiek emerytalny, najprawdopodobniej mają już więc przyznane emerytury. Dlatego skupmy się na tym, w jaki sposób wyliczana jest emerytura dla osób urodzonych po 31 grudnia 1948 r.

W jaki sposób wyliczana jest emerytura

Wysokość emeryturyEmerytura ustalana jest jako iloraz tzw. podstawy obliczenia emerytury i średniego dalszego trwania życia. Na wysokość podstawy obliczenia emerytury na chwilę obecną wpływają:

  • • zwaloryzowany kapitał początkowy (dla ubezpieczonych przed 1 stycznia 1999 r.);

  • • zwaloryzowane składki na ubezpieczenie emerytalne (naliczane po 31 grudnia 1998 r.);

  • • zwaloryzowane środki zgromadzone w ramach tzw. II filaru, czyli OFE (Otwarty Fundusz Emerytalny), zapisane na subkoncie danej osoby w ZUS.

Podstawa obliczenia emerytury najprawdopodobniej ulegnie modyfikacji po wejściu w życie zmian związanych z systemem emerytalnym w 2020, polegających na transferze pieniędzy z OFE do IKE lub ZUS-u. Szczegółowe sposoby wyliczenia podstawy emerytury nie są jeszcze przedstawione przez ZUS.

Z kolei średnie dalsze trwanie życia to określona statystycznie liczba miesięcy, przez które osoba ubezpieczona będzie pobierała emeryturę. Informację na temat aktualnego średniego dalszego trwania życia ogłaszane są corocznie przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (do 31 marca każdego roku).

Sposoby Oszczędzania na emeryturę

Istnieje co najmniej kilka sposobów oszczędzania na emeryturę. Podstawowe z nich to:

  • • obowiązkowe składki emerytalne odprowadzane bezpośrednio z naszego wynagrodzenia do ZUS-u w ramach tzw. pierwszego filaru;

  • • składki odprowadzane w ramach OFE (drugi filar);

  • • trzeci filar, czyli IKE, IKZE, PPE oraz stosunkowo nowe Pracownicze Plany Kapitałowe (PPK);

  • • indywidualne formy oszczędzania na emeryturę (lokaty, konta oszczędnościowe, samodzielnie nabywane fundusze inwestycyjne itp.).

Co miesiąc na poczet przyszłej emerytury przekazywana jest kwota w wysokości 19,52% naszego wynagrodzenia. Połowę z niej płaci pracownik, a połowę pracodawca. Składka ta w przeważającej części trafia na indywidualne konto ubezpieczonego w ZUS w ramach tzw. pierwszego filaru (12,22%). Na tzw. indywidualne subkonto w ZUS trafia 7,3% składki lub 4,38% (w przypadku pomniejszonej kwoty różnica, czyli 2,92% przekazywana jest Otwarty Fundusz Emerytalny).

Taki podział istniał dotychczas. Od 2020 r. Otwarte Fundusze Emerytalne w praktyce przestaną istnieć. Planowana jest likwidacja OFE.

Co to jest OFE?

Otwarte Fundusze Emerytalne, czyli OFE, istnieją w Polsce od 1999 r. Działają na podstawie ustawy z dnia 28 sierpnia 1997 r. o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych (Dz.U. z 2020 r. poz. 105). Zostały wprowadzone w celu gromadzenia środków osób ubezpieczonych na poczet wypłaty w przyszłości ich świadczenia emerytalnego. Instytucje zarządzające poszczególnymi OFE to powszechne towarzystwa emerytalne (PTE).

Przesunięcie części OFE do ZUS

Od początku istnienia OFE do roku 2011 do wybranego przez osobę ubezpieczoną Otwartego Funduszu Emerytalnego trafiała cała składka przekazywana na tzw. drugi filar, czyli 7,3% wysokości naszego wynagrodzenia. W 2011 r. zmniejszono składkę przekazywaną do OFE do wysokości 2,3% wynagrodzenia. W zaledwie trzy lata później rząd Polski wprowadził kolejną zmianę polegającą na przekazaniu ponad połowy aktywów zgromadzonych w OFE do ZUS-u.

Możliwość dobrowolnej rezygnacji z pozostania w OFE

Częściowa likwidacja OFE w 2014 r. umożliwiła osobom ubezpieczonym wybranie, czy ich przyszłe składki w ramach II filaru będą przekazywane w całości (7,3%) na subkonto w ZUS, czy też w części 4,38% (w tym przypadku pozostałe 2,92% trafiało w dalszym ciągu do OFE).

Jeżeli osoby ubezpieczone podjęły decyzje o pozostaniu w OFE, to od 1 kwietnia do 31 lipca 2014 r. musiały złożyć stosowne oświadczenie. Osoby rozpoczynające pracę na wybór miały 4 miesiące.

Protesty przeciwko likwidacji OFE w 2014 r.

ProtestyReformie wprowadzonej w 2014 r. towarzyszył sprzeciw wielu obywateli. W przeprowadzonym transferze Polacy widzieli skok rządu na ich oszczędności emerytalne. Obawiali się, że pieniądze przekazane do ZUS-u w istocie nie tylko nie będą zarabiały, ale dodatkowo zostaną przeznaczone na finansowanie bieżących wydatków państwa.

Jednak protesty obywateli nic nie dały. Ustawę o zmianie zasad funkcjonowania OFE sejm uchwalił 6 grudnia 2013 r., a w dniu 27 grudnia 2013 r. podpisał ją prezydent. Ustawa weszła w życie z dniem 1 lutego 2014 r.

Całkowita likwidacja OFE w 2020 r.

W 2020 r. system emerytalny w Polsce czeka kolejna zmiana. Rząd Polski zamierza wprowadzić kolejną reformę oznaczającą w praktyce koniec OFE. Zgodnie z założeniami środki zgromadzone w OFE zostaną przekazane na prywatne IKE (ta opcja będzie związana z opłatą przekształceniową 15%) lub na tzw. Fundusz Ubezpieczeń Społecznych w ramach I filaru. Docelowe miejsce przeniesienia środków wybierze osoba ubezpieczona.

Obroń emeryturę!

Emerytura to temat istotny dla każdego z nas. O swojej przyszłości emerytalnej warto pomyśleć już na początku rozpoczęcia pracy. Im więcej czasu nam pozostało do emerytury, tym wyższą kwotę oszczędności jesteś w stanie zgromadzić.

Dlatego obecnie warto wykorzystać hasło „Obroń emeryturę!” w celu stworzenia własnego systemu oszczędzania. Może warto wykorzystać tzw. trzeci filar i nie rezygnować z PPK (Pracownicze Plany Kapitałowe to rozwiązanie, z którego osoba ubezpieczona może zrezygnować)? A może lepiej kupić mieszkanie na kredyt, a w czasie emerytury korzystać z dochodu z wynajmu? A może po prostu załóż konto oszczędnościowe i systematycznie wpłacają na nie pewne kwoty pieniędzy z myślą o wydatkach na emeryturze? Emerytura przyjdzie do Ciebie wcześniej czy później, dlatego pomyśl o niej już dzisiaj!